KULTURA » TEKSTY, ARTYKUŁY, PUBLIKACJE

Autor: Andrzej Dobiech

Lektura wydanego kilka lat temu przez "Łowca Polskiego" reprintu katalogu "Fabryka i Skład Broni J. Sosnowski" z roku 1910, skłoniła mnie do próby poszukiwania informacji o dawnych składach broni i sklepach myśliwskich w moim rodzinnym mieście Łodzi. Łódź rozwijała się bardzo dynamicznie w drugiej połowie XIX i w XX w. Było to związane przede wszystkim z gwałtowną rozbudową przemysłu włókienniczego. Liczba mieszkańców szybko wzrastała od ok. 1000 mieszkańców w l815 r. do 314 tyś. w 1900 r. i do 672 tyś. w 1939 r. Rozwijały się w tym czasie także inne pobliskie miejscowości, jak: Pabianice, Tomaszów Mazowiecki, Piotrków Trybunalski, Aleksandrów Łódzki, Konstantynów, Zgierz, Ozorków, Łęczyca. Wśród ludności województwa łódzkiego było sporo bogatego mieszczaństwa, dużo urzędników i oficerów oraz zamożnych rzemieślników. Wielu z nich interesowało się łowiectwem i czynnie uprawiało myślistwo. Potrzeby myśliwych w zakresie broni, amunicji i sprzętu pomocniczego do wykonywania polowań mogły zaspokajać miejscowe składy myśliwskie. Szeregi klientów tych składów powiększały środowiska ziemiańskie województwa łódzkiego ze swymi oficjalistami oraz leśnicy.

Na pierwszy ślad tego rodzaju firmy natrafiłem w "Przewodniku po Wystawie Rzemieślniczo-Przemysłowej w Łodzi w 1912 roku, zorganizowanej jeszcze pod zaborem rosyjskim.

Po odzyskaniu niepodległości Polski w 1918 roku odradza się i organizuje łowiectwo. W latach 20-tych i 30-tych powstaje wiele stowarzyszeń łowieckich, zrzeszających coraz liczniejsze grona myśliwych. Województwo i miasto Łódź staje się znaczącym ośrodkiem grupującym myśliwych, co uwidacznia "Księga Adresowa miasta Łodzi. Rocznik 1937-1939", która podaje, że istniało w tvm okresie osiem stowarzyszeń łowieckich:
• Klub Myśliwski św. Huberta, ul. Legionów 12,
• Klub Myśliwski w Łodzi, ul. Piotrkowska 154,
• Kółko Myśliwskie przy Klubie Sportowym Tramwajarzy, ul. Tramwajowa 6,
• Łódzkie Towarzystwo Łowieckie, ul. Andrzeja 3,
• Sekcja Myśliwska Wojskowego Klubu Sportowego, ul. 11 Listopada 83,
• Towarzystwo Racjonalnego Myślistwa, ul. Kilińskiego 103,
• Towarzystwo Myśliwskie, ul. Piotrkowska 114,
• Towarzystwo Myśliwskie "Łowiec", ul. Żeromskiego 74.

Wg moich szacunków opartych na wyrywkowych danych o liczebności niektórych z tych stowarzyszeń, zrzeszały one łącznie ok. 200 myśliwych z Łodzi. W okolicznych miastach i gminach województwa łódzkiego istniało w latach trzydziestych XX w. ok. 40 innych stowarzyszeń łowieckich o szacunkowej ilości członków wynoszącej łącznie ok. 800 osób. Uwzględniając właścicieli ziemskich polujących na swoich gruntach, można założyć, że w łódzkich składach broni myśliwskiej mogło się zaopatrywać ponad tysiąc myśliwych.

W redagowanym pod kierunkiem J. Ejsmonda czasopiśmie pt. "Przegląd Myśliwski i Łowiectwo Polskie", na rok 1924, a wydawanym w War- szawie i w Poznaniu, pojawia się reklama innej firmy "Skład Broni Myśliwskiej i Pracownia Puszkarska S. Chabrowski".

W "Kalendarzu Myśliwskim na rok 1929" wydanym pod redakcją J. Ejsmonda zamieszczono m. in. dwie reklamy składów broni funkcjonujących w Łodzi.

   

Przywoływana już wyżej "Księga Adresowa" podaje, że w Łodzi, w 1937 r. istniały trzy tego rodzaju firmy: "Chabrowski St.", "Spółka Łowiecka" - opisane wcześniej i firma "Nazdrowicz M.", zlokalizowana przy ul. Piotrkowskiej 114. Niestety do tej pory nie natrafiłem na dokładniejsze wiadomości o tej ostatniej firmie. Wybuch wojny światowej w 1939 r., okupacja niemiecka i zmiany ustrojowe jakie przyniósł 1945 r., zniszczyły te firmy.

Wszystkie te składy odegrały istotną rolę służebną wobec łódzkich myśliwych i wspierały działalność ich stowarzyszeń. Wskazuje na to np. zbieżność adresu jednej z nich ("Nazdrowicz M.") z adresem Towarzystwa Myśliwskiego, co prawdopodobnie świadczy o udostępnianiu przez tą firmę swojej siedziby do dyspozycji członków tego towarzystwa.

Sądzę, że niniejszym artykułem przekonałem czytelników, że reklamy i katalogi dawnych składów broni zasługują chyba na większą niż dotąd uwagę kolekcjonerów i historyków łowiectwa. Jest to też cząstka naszej historii i kultury łowieckiej.